Nông nghiệp văn minh trước nhất phải là nền nông nghiệp bình an

Báo NNVN đã bàn luận có PGS.TS Vũ Trọng Khải, chuyên gia hòa bình về chế độ sản xuất nông nghiệp và nông thôn, quanh vấn đề này.

Theo PGS.TS Vũ Trọng Khải, đầu tiên, chúng ta phải đồng ý với nhau thế nào là một nền nông nghiệp văn minh. Ông cho rằng chẳng phải cứ khiến cho nhà kính, làm cho nhà lưới thật đa dạng thì đó là nông nghiệp văn minh. nhưng một nền nông nghiệp tân tiến thì phải đáp ứng được 3 mục tiêu: phát hành kinh tế, sản xuất văn hóa - phố hội, bảo vệ môi trường sinh thái thiên nhiên và nhân bản.

đó là mục tiêu tổng quát. Trên cơ sở đó, cần xác định những mục tiêu cụ thể của từng giai đoạn phát triển bằng những chỉ tiêu cụ thể và xây dựng một hệ thống chính sách phục vụ cho mục đích đó. chế độ phải huy động được mọi nguồn lực trong khoảng nhà nước, công ty, dân cày và nước ngoài để đầu tư vào nông nghiệp (nhân lực, vốn và công nghệ).

Thưa ông, một nền nông nghiệp tân tiến thì yêu cầu tối thiểu của nó phải là gì?

Muốn mang một nền nông nghiệp văn minh, đầu tiên, ta phải lấy mức tối thiểu là một nền nông nghiệp an ninh cho người phát triển, người chi phí trong và ngoài nước, an ninh cho môi trường thọ thái.

bây chừ chúng ta đã đích thực an toàn thực phẩm hay chưa? Tiêu chuẩn an ninh tối thiểu của nông nghiệp Việt Nam bây chừ là VietGAP. Hàng năm, ngành nông nghiệp vẫn đang xác nhận chỗ A, chỗ B, chỗ C đạt tiêu chuẩn VietGAP…

nhưng diện tích, sản lượng nông phẩm đạt tiêu chuẩn VietGAP thu được bao lăm phần trăm? Còn lại 1 diện tích mập, sản lượng mập chưa đạt tiêu chuẩn VietGAP hay bất kỳ tiêu chuẩn an ninh thực phẩm nào khác, mà vẫn đang nghiễm nhiên được lưu thông, sắm sửa trên thị trường nội địa. ấy là 1 nền nông nghiệp đang đầu độc cả dân tộc một cách thức hợp lí, mang đúng vậy không?

Lượng nông phẩm khiến cho ra mỗi năm, phần nhiều đang được cung cấp cho gần 100 triệu người trong nước, phần nhỏ còn lại dành cho xuất khẩu.

thị trường 100 triệu dân rất phệ, rất cần thiết. Chính cho nên, điều đầu tiên nhưng mà nền nông nghiệp hiện đại phải khiến được là cung ứng sản phẩm an toàn cho toàn xã hội. Tiêu chuẩn VietGAP đã là tiêu chuẩn thấp nhất thì phải cố gắng làm cho bằng được.

chỉ cần khoảng đến, Bộ NN-PTNT cần thành lập và triển khai chương trình đất nước toàn dân sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP để cung cấp nông sản an toàn cho thị phần nội địa. Chỉ nông sản đạt tiêu chuẩn VietGAP trở lên mới được lưu thông, sắm sửa. nông sản không đạt tiêu chuẩn VietGAP thì chấm dứt khoát không được cho lưu thông.



PGS.TS Vũ Trọng Khải: Nông nghiệp tiến bộ phải bảo kê môi trường thọ thái. Ảnh: nai lưng Trung.

Mặt khác, 1 nền nông nghiệp an toàn phải bảo đảm đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng cho mọi người dân Việt Nam. 1 nền nông nghiệp tiến bộ đầu tiên phải đảm bảo bình yên dinh dưỡng cho toàn bộ mọi gia đình, người dân Việt Nam. Họ phải có khả năng sắm đủ lương thực và thực phẩm theo nhu cầu dinh dưỡng cho mình.

an toàn dinh dưỡng chẳng hề chỉ diễn đạt trong việc cung ứng đủ nhưng còn là đúng với mọi nhu cầu của người dân theo từng lứa tuổi. lĩnh vực nông nghiệp Việt Nam cần phải hướng tới mục đích an ninh dinh dưỡng cho từng đối tượng người dân Việt Nam.

một yêu cầu cần thiết khác của nền nông nghiệp tân tiến là phải bảo vệ môi trường sinh thái. Đầu thập niên 1990, nước ta đã thực hành chương trình 327 về phủ xanh đất trống, đồi núi trọc. bên cạnh đó, khi thực hành chương trình này, chúng ta đã mang một quan điểm ko đúng là cứ cây nào phủ xanh, đất trống đồi núi trọc thì đều là rừng.

Năm 2006, chúng ta lại mang chủ trương chuyển 100 ngàn ha rừng tự nhiên nghèo sang trồng cao su. trong khoảng chủ trương ấy, lâm trường Minh Đức ở Bình Phước mang hơn 40 ngàn hecta rừng tự nhiên, nay đã trở thành vườn cao su, điều, bưởi da xanh …

đấy là chủ trương sai lầm, bởi rừng cao su, rừng keo lai, rừng tràm… là những cái rừng chỉ mang 1 dòng cây, nên không thể bảo kê được môi trường sinh thái. Muốn kiểm soát an ninh được môi trường sinh thái, thì phải là rừng tự nhiên, dù là rừng thiên nhiên nghèo.

do rừng thiên nhiên là rừng hỗn giao, đa tầng, đa lớp phân thành thảm thực vật um tùm nên thế hệ giữ được nước, làm giảm lũ. đàn lụt tiêu diệt nặng nằn nì miền Trung mới đây là 1 bài học to cho việc rừng tự nhiên bị tàn phá trong phổ quát năm qua.

Để kiểm soát an ninh môi trường sinh thái, rừng thiên nhiên phải được coi là một phòng ban cần thiết nhất của kết cấu hạ tầng sinh thái của đất nước. với ý kiến ấy, tôi cho rằng Bộ NN-PTNT cần xây dựng và triển khai 1 chương trình giang sơn tái lập rừng thiên nhiên ở Đông Bắc, Tây Bắc…, đặc biệt ở Tây Nguyên.

Nông nghiệp kỹ thuật cao, nông nghiệp thông minh, nông nghiệp số… là những khái niệm nhưng người ta đang nói đến phổ quát trong thời gian qua. ấy có phải là những nhân tố của nông nghiệp tân tiến ko, thưa ông?

vận dụng khoa học cao trong phát triển và quản lí là một trong các yếu tố rất cần thiết để tân tiến ngành nông nghiệp.

nhưng nói tới việc vận dụng kỹ thuật cao, thì với 3 yếu tố phải được phát triển. đầu tiên, phải đào tạo 1 tầng lớp nông dân sở hữu học, các “thanh nông tri điền”, các dân cày chuyên nghiệp, thay thế cho “lão nông tri điền”, cha truyền con nối.

Chỉ có một hàng ngũ lao động trẻ được huấn luyện, lành nghề thì mới thực hành được phải chăng tiêu chuẩn VietGAP, vận dụng khoa học cao. cần thiết chế độ dạy nghề nông không tính tiền cho con em dân cày sở hữu điều kiện học ngừng phải trở về làm nông dân.



PGS.TS Vũ Trọng Khải: Phải đào tạo những dân cày chuyên nghiệp, "thanh nông tri điền". Ảnh: trần Trung.

Luật Đất đai cần phải được sửa đổi theo hướng thừa nhận quyền tư hữu đất đai của nông dân, tạo cơ sở pháp lý để tác động tàng trữ, tụ tập ruộng rẫy. giả dụ ko sở hữu tàng trữ, tập hợp ruộng nương, những người nông dân được huấn luyện nghề sẽ không với đất dụng võ. không lẽ học dứt trở về nhà vẫn chỉ quản lý 5 - 7 công đất? Họ cần được quản lý một diện tích sản xuất đủ phệ để có ích thế kinh tế theo quy mô.

tàng trữ, tụ hội ruộng nương làm cho ngày càng tăng quy mô sử dụng đất của mỗi trang trại để bổ ích thế kinh tế theo quy mô. tích tụ ruộng rẫy là bí quyết trang trại dùng vốn của mình (vốn thu thập hay vốn vay) để tìm thêm ruộng nương.

Còn tập kết ruộng nương là vài nông trại sáp nhập phát hành một trang trại phệ hơn bằng cách thức tự nguyện hay tìm bán. đấy là cơ sở tạo lập vùng sản xuất tập hợp, chuyên môn hóa sản xuất vững bền và hiệu quả cao, nhờ vận dụng kỹ thuật tân tiến.

tạo ra cánh đồng to bây chừ ở 1 số địa phương không hề là tích trữ hay tụ tập ruộng đất, mà bản tính chỉ là tụ họp sản xuất, theo nguyên lý “liền đồng, cộng trà giống, khác chủ”. những chủ ruộng vẫn là các dân cày nhỏ dại nên rất không bền vững vì khó quản lí trong việc thực hiện tiêu chuẩn kĩ thuật như VietGAP…, và những quy định khác của phát triển theo hiệp đồng.

nhân tố thứ ba là liên quan khoa học khoa học trong nông nghiệp. Nông nghiệp Việt Nam đang phải đối mặt mang 1 vấn đề rất nan giải là biến đổi khí hậu. do vậy, phải đầu cơ mạnh cho khoa học công nghệ, nhất là nhân lực khoa học để sở hữu được những chuyên gia đầu ngành, nghiên cứu sắm ra các giống và kỹ thuật thế hệ vừa thích ứng được có biến đổi khí hậu, vừa giải quyết được nhu cầu thị phần.

Trong một nền nông nghiệp tiến bộ, nông dân và tổ chức sẽ đóng vai trò như thế nào trong việc hiện ra những chuỗi trị giá nông sản?

lâu nay, chúng ta nhắc phổ biến về chuỗi trị giá nông phẩm, nhưng không người nào nhắc rõ trong chuỗi ấy, vai trò từng chủ thể tham gia là như thế nào. bởi thế, cần phải làm cho rõ nội dung này.

Trong mỗi một chuỗi trị giá nông phẩm, hai chủ thể quan trọng nhất là tổ chức chế biến, tiêu thụ nông sản và nông dân sở hữu các trang trại của họ.

nông dân là chủ thể quan trọng trước tiên trong chuỗi trị giá nông sản. nông dân ở đây phải là dân cày được huấn luyện, khiến cho chủ những nông trại gia đình béo nhờ tàng trữ, tụ hợp ruộng rẫy, qua đấy thế hệ tạo ra vùng tạo ra tụ hợp, chuyên môn hóa để cung ứng nông sản vật liệu định hình về số lượng và chất lượng cho tổ chức chế biến.



PGS.TS Vũ Trọng Khải: đơn vị và dân cày là hai chủ thể cần thiết nhất của chuỗi giá trị nông phẩm. Ảnh: trần Trung.

Chủ thể cần thiết thứ hai là đơn vị chế biến, tiêu thụ nông sản. đơn vị phải áp dụng công nghệ cao tức tốc vì có thể đầu tư mua được ngay. Doanh nghệp phải vào vai trò nhạc trưởng của chuỗi kết hợp, mô tả qua việc cung ứng đầu vào cho nông dân, đặc biệt là giống. vì chỉ với tổ chức mới biết giống nào thích hợp mang công nghệ chế biến và thị phần tiêu thụ.

một điều nữa hết sức cần thiết là tổ chức phải làm cho khuyến nông để buộc dân cày sản xuất theo đúng quy trình, nhằm đạt được số lượng và chất lượng thích hợp mang công nghiệp chế biến và thị phần tiêu thụ.

Trong chuỗi giá trị nông sản, điểm tốt của đơn vị là giải quyết được những vấn đề nhưng nông dân chẳng thể giải quyết: thị trường tiêu thụ và nhãn hiệu, kỹ thuật và vốn. Về vốn, đơn vị ko phải cung cấp vốn cho dân cày giống như ngân hàng, nhưng mà là ứng trước vốn thông qua việc cung ứng giống, vật bốn đầu vào, hướng dẫn kỹ thuật…

Điểm yếu của đơn vị là không bao giờ trực tiếp thực hiện rẻ các khâu phát hành sở hữu tính sinh học, nhưng chỉ sở hữu nông trại gia đình thế hệ khiến cho được điều này. Ngay cả ở Mỹ và các nước phát triển khác, nông trại gia đình luôn là nhóm phát triển nông sản chủ yếu, chứ không phải công ty.

Lý do rất dễ chơi, như câu nhưng mà những cụ đã đúc kết “Nhất thì, nhị thục”. thìa là đúng lúc, thục là đúng cách. khiến nông nghiệp nhưng sai bí quyết, lỡ thời chắc chắn thất bại, dù có phân bón phổ quát, giống rẻ.

người nào khiến được “Nhất thì, hai thục”? ấy phải là các người nhưng mà ích lợi của họ gắn có sản phẩm sau cuối của tổng thể trật tự phát hành nông nghiệp. như vậy, chỉ mang nông trại gia đình và trang trại cá nhân ko sở hữu cấp quản lý trung gian mới thực hành được “Nhất thì nhị thục”.

tuy nhiên, dân cày, nhất là những nông dân lớn, cần phải được tụ họp vào các cộng tác thị trấn (HTX). do đơn vị chẳng thể cứ tiếp tục thỏa thuận với từng trang trại, mà phải ký với 1 mối manh là HTX. những HTX nông nghiệp thực thụ trước hết phải vì các nông dân "lớn" sáng lập và quản lý, nông dân "nhỏ" cộng được hưởng lợi từ những HTX này.

Chỉ với các dân cày "lớn" mới có nhu cầu và kĩ năng liên hiệp tạo thành những HTX, chứ không phải các hộ dân cày nhỏ dại lẻ. Hơn nữa, chỉ có họ thế hệ có đủ năng lực điều hành HTX, vận dụng khoa học cao, đạt hiệu quả to, tiến đến đủ năng lực cạnh tranh có doang nghiệp trong hoạt động cung cấp nhà sản xuất đầu vào, đầu ra cho nông dân.

Xin cảm ơn ông!